Οι δύο ακρογωνιαίοι λίθοι της πολιτικής για την απασχόληση και της κοινωνικής πολιτικής είναι, αφενός, η ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης - για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη χάραξη στρατηγικών για τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας – και, αφετέρου, η κοινωνική ατζέντα, που σχεδιάστηκε για να εξασφαλίζει ότι τα οφέλη της ανάπτυξης της ΕΕ διαχέονται στο σύνολο της κοινωνίας και σε κάθε περιοχή της ΕΕ. Το Κοινωνικό Ταμείο στηρίζει οικονομικά αυτούς τους στόχους.
Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση
Οι κοινές προτεραιότητες και οι επιμέρους στόχοι των πολιτικών των κρατών μελών για την απασχόληση καθορίζονται σε πολυετείς κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση οι οποίες εγκρίνονται από κοινού από όλα τα κράτη μέλη. Οι ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες καλύπτουν την περίοδο 2008-2010, αποτελούν τη βάση των εθνικών προγραμμάτων μεταρρύθμισης και τη συνιστώσα για την απασχόληση της ατζέντας της Λισαβόνας. Η εν λόγω ατζέντα καλύπτει το σύνολο των δράσεων της ΕΕ που στοχεύουν να προωθήσουν τη γνώση και την καινοτομία, να καταστήσουν την Ευρώπη ελκυστικότερη για επενδύσεις και εργασία, και να δημιουργήσουν περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας.Μέσω αυτών των κατευθυντήριων γραμμών, οι χώρες μέλη δεσμεύονται να προωθήσουν τις κοινές προτεραιότητες όσον αφορά την προσέλκυση και διατήρηση περισσοτέρων ατόμων στην απασχόληση, την αύξηση της προσφοράς εργατικού δυναμικού, τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, τη βελτίωση της προσαρμοστικότητας των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων και την αύξηση των επενδύσεων για την παροχή καλύτερης εκπαίδευσης και περισσότερων δεξιοτήτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναγνωρίζουν ότι η ευελιξία της αγοράς εργασίας πρέπει να συνδυάζεται με την ασφάλεια της απασχόλησης και δίνουν μεγάλη έμφαση στον ρόλο των κοινωνικών εταίρων. Επίσης, υποστηρίζουν εξελίξεις του κόστους εργασίας και μηχανισμούς καθορισμού των μισθών που ευνοούν την απασχόληση, καθώς και την ενίσχυση και τη βελτίωση των επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό και την προσαρμογή των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στις νέες απαιτούμενες δεξιότητες.
Η κοινωνική ατζέντα
Η ατζέντα για την περίοδο 2005-2010 καλύπτει τις πολιτικές που σχεδιάστηκαν με στόχο τη δημιουργία απασχόλησης, την καταπολέμηση της φτώχειας και την προώθηση ίσων ευκαιριών για όλους, συμπεριλαμβανομένων των μετακινούμενων εργαζομένων, έτσι ώστε να μπορούν να τυγχάνουν των ίδιων δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Οι πολιτικές αυτές καταρτίζονται σε συνεργασία με τις δημόσιες αρχές σε κάθε επίπεδο, από το τοπικό έως το εθνικό, με τους εκπροσώπους των εργοδοτών και των εργαζομένων και με μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η ατζέντα αποτελεί επίσης το πλαίσιο υποστήριξης των κρατών μελών για τη μεταρρύθμιση των συντάξεων και της υγειονομικής περίθαλψης, την αντιμετώπιση της φτώχειας, των προβλημάτων απασχόλησης και άλλων κοινωνικών θεμάτων που ανακύπτουν λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, καθώς και για την προώθηση ίσων ευκαιριών και την εξάλειψη των ανισοτήτων και των διακρίσεων. Έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία για την κατάρτιση της επόμενης κοινωνικής ατζέντας. Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καλέσει τους πολίτες να συμμετάσχουν στη σχετική διαδικασία διαβούλευσης.Επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό
Η ΕΕ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο όσον αφορά τις επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Το διάστημα 2007-2013, το Κοινωνικό Ταμείο διαθέτει 77 δις ευρώ για ένα ευρύ φάσμα στόχων που περιλαμβάνει την ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, τη βελτίωση της πρόσβασης στην απασχόληση, την καταπολέμηση των διακρίσεων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των μειονεκτούντων ατόμων στην αγορά εργασίας, τη βελτίωση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και την ανάπτυξη του αναγκαίου θεσμικού πλαισίου στις μειονεκτούσες περιφέρειες.Επίσης, το ίδιο διάστημα, θα διατεθούν 743 εκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος PROGRESS για την προώθηση μελετών ευρωπαϊκής κλίμακας με στόχο τη βελτίωση των γνώσεων για θέματα απασχόλησης και άλλα κοινωνικά θέματα, την επιμόρφωση νομικών και υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής, την ανάπτυξη διασυνοριακών δικτύων ενθάρρυνσης της αμοιβαίας μάθησης και της ανταλλαγής ορθών πρακτικών, καθώς και την προώθηση της ενημέρωσης για τις πολιτικές της ΕΕ.
Τέλος, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση διαθέτει ετησίως 500 εκατομμύρια ευρώ για την παροχή προσωπικής στήριξης στους εργαζόμενους που απολύονται ως συνέπεια της ελευθέρωσης του εμπορίου.
Ελάχιστα πρότυπα για όλους
Η ΕΕ καταβάλλει συνεχώς προσπάθειες για τη διασφάλιση αξιοπρεπούς εργασιακού περιβάλλοντος σε όλη την ΕΕ, καθώς επίσης και για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων μέσω της θέσπισης ελάχιστων κοινών προτύπων σχετικά με τους όρους εργασίας, την ομαδική απόλυση, τη μερική και την προσωρινή απασχόληση, καθώς και την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας. Η ίση αμοιβή για ίση εργασία και η προστασία έναντι της σεξουαλικής παρενόχλησης έχουν επίσης ενσωματωθεί στη νομοθεσία της ΕΕ. Στο παρόν στάδιο, η ΕΕ εντάσσει σε αυτό το πλαίσιο την έννοια της λεγόμενης «ευελισφάλειας» (ευελιξία στην αγορά εργασίας με ασφάλεια για τους εργαζόμενους), που δηλώνει τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν σε ό, τι αφορά την ασφάλεια της απασχόλησης και την κοινωνική ασφάλεια, ώστε, σε συνδυασμό με τη δια βίου μάθηση, οι αγορές εργασίας να μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και σε μια ταχεία τεχνολογική πρόοδο.Η ΕΕ έχει απαγορεύσει τη διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ηλικίας, θρησκεύματος ή πεποιθήσεων. Αυτό ενισχύεται με νομοθεσία για την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω φύλου όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες (με κάποιες εξαιρέσεις για τις ασφάλειες), πολιτικές στρατηγικές για την καταπολέμηση των διακρίσεων και της ξενοφοβίας και τη διασφάλιση ότι θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων λαμβάνονται υπόψη κατά τη χάραξη όλων των πολιτικών της ΕΕ.
Η ΕΕ προωθεί επίσης σύγχρονες εργασιακές σχέσεις και το διάλογο μεταξύ των εκπροσώπων των εργαζομένων και των εργοδοτών. Οι καλές εργασιακές σχέσεις δεν ενισχύουν μόνο την προστασία των εργαζομένων, αλλά συμβάλλουν και στην ανταγωνιστικότητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την ιδέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, υποστηρίζοντας ότι θέματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής φύσης πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των επιχειρηματικών στρατηγικών.
Πανευρωπαϊκή κινητικότητα για όλους
Όλοι έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν το ποδόσφαιρο.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία διευκολύνει όσους έχουν αποσπαστεί προσωρινά ή εργάζονται μόνιμα σε άλλη χώρα, παρέχοντάς τους μεταξύ άλλων τη δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης των ιδίων και των οικογενειών τους. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση Ευρωπαίων πολιτών που αποφασίζουν να εγκατασταθούν σε άλλη χώρα της ΕΕ μετά τη συνταξιοδότησή τους. Το δικαίωμα για υγειονομική περίθαλψη σε άλλη χώρα καλύπτει και την έκτακτη περίθαλψη των ταξιδιωτών.
Για να διευκολύνουν την κινητικότητα, οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης 31 χωρών δημοσιεύουν κενές θέσεις εργασίας μέσω του δικτυακού τόπου του Eures, μιας υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης στην οποία δημοσιεύονται πάνω από ένα εκατομμύριο κενές θέσεις εργασίας. Η ΕΕ ενθαρρύνει την κινητικότητα των εργαζομένων λόγω των πλεονεκτημάτων που δημιουργεί για τα άτομα όσον αφορά την προσωπική ολοκλήρωση και την επαγγελματική ανάπτυξη ή την εξέλιξη της σταδιοδρομίας, αλλά και ως εργαλείο αντιστοίχισης των δεξιοτήτων και της ζήτησης.
Κοινωνική ενσωμάτωση και κοινωνική προστασία
Τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης σε καθεμία από τις χώρες της ΕΕ αντικατοπτρίζουν συγκεκριμένες παραδόσεις και κοινωνικές εξελίξεις και ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά, ρυθμίζονται δε από την εθνική νομοθεσία. Ωστόσο, τα κράτη μέλη συντονίζουν τις πολιτικές τους με βάση την αρχή ότι όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές, με τις οποίες:- εξασφαλίζεται ένα «δίχτυ ασφάλειας», αλλά παράλληλα δίνονται κίνητρα για την εξεύρεση εργασίας, οπουδήποτε αυτό είναι δυνατόν,
- παρέχονται συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη ποιότητας με βιώσιμο κόστος,
- προάγεται μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς και καταπολεμάται η φτώχεια.
Τεχνική υποστήριξη
Δύο οργανισμοί παρέχουν τεχνική υποστήριξη στο έργο της ΕΕ στον τομέα της απασχόλησης, διενεργούν έρευνες και διαδίδουν τις ορθές πρακτικές:- ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία με έδρα το Μπιλμπάο,
- το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τις Συνθήκες Διαβίωσης και Εργασίας με έδρα το Δουβλίνο.