Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών (2006-2010)

Ο παρών χάρτης πορείας στηρίζει τους στόχους του προγράμματος για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Διαδέχεται τη στρατηγική πλαίσιο για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών (2001-2005) της οποίας κάνει τον απολογισμό τονίζοντας παράλληλα τις απαραίτητες βελτιώσεις. Αναμένεται να ακολουθήσει έκθεση προόδου το 2008 και μια αξιολόγηση συνοδευόμενη από πρόταση παρακολούθησης το 2010.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010 [COM(2006) 92 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Ο παρών χάρτης πορείας προσδιορίζει έξι τομείς προτεραιότητας, και για καθένα από αυτούς καθορίζει στόχους και δράσεις καίριας σημασίας, που μπορούν να διευκολύνουν την υλοποίησή τους. Παρά τις σημαντικές προόδους που έχουν γίνει χάρη στη νομοθεσία για την ίση μεταχείριση και τον κοινωνικό διάλογο, η Επιτροπή εξακολουθεί να έρχεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις.

Επίτευξη της οικονομικής ανεξαρτησίας επί ίσοις όροις για τις γυναίκες και τους άνδρες

• Ορισμένοι από τους στόχους της Λισσαβόνας αναφέρονται στη διάσταση του φύλου, αλλά οι προσπάθειες για την επίτευξή τους πρέπει να ενισχυθούν, κυρίως όσον αφορά το ποσοστό απασχόλησης και ανεργίας των γυναικών.
• Παρά την υφιστάμενη κοινοτική νομοθεσία, εξακολουθεί να υφίσταται απόκλιση μεταξύ των αμοιβών γυναικών και ανδρών κατά 15%. Η απόκλιση αυτή προκύπτει από διαρθρωτικές ανισότητες στην αγορά εργασίας και από άμεσες διακρίσεις.
• Οι γυναίκες αποτελούν, κατά μέσο όρο, 30% των επιχειρηματιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Αντιμετωπίζουν συχνά μεγαλύτερες δυσκολίες στην πρόσβαση στις χρηματοδοτήσεις και την κατάρτιση.
• Ο κίνδυνος φτώχειας είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες παρά για τους άνδρες, καθόσον είναι πιθανόν η επαγγελματική σταδιοδρομία των γυναικών να είναι μικρότερης διάρκειας ή να διακόπτεται και, συνεπώς, οι γυναίκες να συγκεντρώνουν λιγότερα ατομικά δικαιώματα σύνταξης. Τα συστήματα της κοινωνικής προστασίας θα πρέπει να τους προσφέρουν επαρκείς παροχές.
• Οι γυναίκες και οι άνδρες εκτίθενται με διαφορετικό τρόπο στους κινδύνους για την υγεία. Η ιατρική έρευνα, οι στατιστικές και οι δείκτες ασφάλειας και υγείας αναφέρονται, ως επί το πλείστον, στους άνδρες ή αφορούν επαγγελματικούς τομείς όπου κυριαρχούν οι άνδρες.
• Η ΕΕ δεσμεύεται να καταπολεμήσει τις διπλές διακρίσεις σε βάρος των γυναικών μεταναστών και εκείνων που προέρχονται από εθνοτικές μειονότητες.

Αρμονικός συνδυασμός ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής

• Οι εύκαμπτοι όροι εργασίας παρουσιάζουν πλεονεκτήματα για τους εργαζόμενους και τους εργοδότες. Εντούτοις, γίνεται χρήση αυτών των διατάξεων πολύ περισσότερο από γυναίκες, πράγμα που μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην επαγγελματική θέση τους και στην οικονομική ανεξαρτησία τους.
• Η ΕΕ είναι αντιμέτωπη με τη δημογραφική μείωση και την πληθυσμιακή γήρανση, κάτι που έχει επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, . Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις υποδομές φύλαξης των παιδιών καθώς και η εύρεση μιας νέας ισορροπίας μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής, και να βελτιωθούν οι υπηρεσίες που παρέχονται στους ηλικιωμένους.
• Τα μέτρα που παρέχουν κίνητρα στους άντρες για τη λήψη γονικής άδειας ή για την εργασία με μερική απασχόληση πρέπει να ενθαρρυνθούν.

Ίση εκπροσώπηση στη λήψη αποφάσεων

• Η έμμονη υποεκπροσώπηση των γυναικών στην κοινωνία των πολιτών, την πολιτική ζωή και την ανώτερη δημόσια διοίκηση αποτελεί δημοκρατικό έλλειμμα.
• Η εκπροσώπηση των γυναικών στη λήψη αποφάσεων στον οικονομικο τομέα μπορεί να συμβάλει σε ένα καινοτομικό και παραγωγικό περιβάλλον εργασίας, ιδιαίτερα ως προς την ευέλικτη εργασία και τη διαφάνεια στη διαδικασία των προαγωγών.
• Τα κράτη μέλη έχουν θέσει ως στόχο να καταλαμβάνουν οι γυναίκες το 25% των ηγετικών θέσεων στον τομέα της δημόσιας έρευνας.

Η εξάλειψη κάθε μορφής βίας βασισμένης στο φύλο

• Η ΕΕ καταπολεμά τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων ζωής, ασφάλειας, ελευθερίας, αξιοπρέπειας και σωματικής και ψυχικής ακεραιότητας. Προβαίνει σε ενέργειες ενάντια στις παραδοσιακές πρακτικές που παραβιάζουν αυτά τα δικαιώματα.
• Η Επιτροπή συνιστά να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερο έγκλημα η εμπορία γυναικών και, παράλληλα, να αποθαρρυνθεί η ζήτηση ανθρώπινων όντων για σεξουαλική εκμετάλλευση. Η νέα οδηγία σχετικά με τις άδειες διαμονής για τα θύματα σωματεμπορίας πρέπει να επιτρέψει ιδίως την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Η εξάλειψη των στερεοτύπων φύλου

• Η εκπαίδευση, η κατάρτιση και ο πολιτισμός θα πρέπει να επιτρέψουν τον προσανατολισμό των γυναικών σε μη παραδοσιακές σπουδές και σε εκτιμώμενους τομείς εργασίας.
• Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες εξακολουθούν να απασχολούνται σε λιγότερο εκτιμώμενους τομείς και κατέχουν κατά κανόνα τα χαμηλότερα κλιμάκια στην ιεραρχία.
• Τα μέσα ενημέρωσης συμβάλλουν στη μεταφορά των στεροτύπων των φύλων. Είναι απαραίτητη η διεξαγωγή συνεχούς διαλόγου μεταξύ των αρχών και των ενδιαφερόμενων μερών

Η προαγωγή της ισότητας στις τρίτες χώρες

• Στα πλαίσια της διαδικασίας διεύρυνσης, οι προσχωρούσες, υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες,δεσμεύονται να μεταφέρουν στο εσωτερικό τους δίκαιο το κοινοτικό κεκτημένο για την ισότητα των φύλων.
• Η ισότητα των φύλων είναι ένας αυτοτελής στόχος των ευρωπαϊκών πολιτικών γειτονίας, ανάπτυξης και των εξωτερικών πολιτικών.
• Η ΕΕ προάγει τις διεθνείς αρχές της δήλωσης της χιλιετηρίδας για την ανάπτυξη και της πλατφόρμας δράσης του Πεκίνου (BPfA) (EN).

Βασικές ενέργειες

Η Επιτροπή πρέπει να εκσυγχρονίσει την υφιστάμενη κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Το 2006 πραγματοποιήθηκε αναδιατύπωση όσον αφορά τις ίσες ευκαιρίες και την ίση μεταχείριση. Η Επιτροπή θα φροντίσει να εντάξει όσο το δυνατόν περισσότερο την πτυχή της ισότητας των φύλων σε όλες τις πολιτικές, όπως για παράδειγμα στις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση και στην νέα ανοικτή μέθοδο ορθολογικοποιημένου συντονισμού η οποία καλύπτει τις συντάξεις, την κοινωνική ένταξη, την υγεία και την υγειονομική περίθαλψη μακράς διαρκείας.

Η εξάλειψη των στερεοτύπων φύλου διέρχεται ουσιαστικά από την ευαισθητοποίηση. Η Επιτροπή προτίθεται, μεταξύ άλλων, να ενισχύσει τον διάλογο με τους πολίτες της ΕΕ μέσω του σχεδίου Δ, όπως Δημοκρατία, Διάλογος και Δημόσια Συζήτηση και του πυλώνα «η Ευρώπη σου».

Η ανάγκη καλύτερων στατιστικών φάνηκε στους περισσότερους τομείς. Η καθιέρωση νέων δεικτών και ενός νέου σύνθετου δείκτη ισότητας μεταξύ των φύλων θα πρέπει να επιτρέψουν την ευκολότερη σύγκριση των δεδομένων σε κλίμακα ΕΕ. Η κατανομή των στατιστικών κατά φύλο έχει επίσης μεγάλη σημασία.

Απαιτείται περισσότερη έρευνα όσον αφορά τη διάσταση του φύλου στον τομέα της υγείας και για τα επαγγέλματα του κοινωνικού τομέα και του τομέα της υγείας. Η βάση ευρωπαϊκών δεδομένων σχετικά με τις γυναίκες και τους άνδρες στη λήψη αποφάσεων θα εξακολουθήσει. Το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη μπορεί να χρησιμεύσει ως όργανο για τη χρηματοδότηση επικεντρωμένων ερευνών.

Σε διεθνές επίπεδο, η πλατφόρμα του Πεκίνου, υποστηριζόμενη από την Επιτροπή, προβλέπει καλύτερες διαρθρώσεις συλλογής δεδομένων σχετικά με τη διάσταση του φύλου στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Χρηματοδότηση

Ένα νέο ευρωπαϊκό ίδρυμα για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, επιδοτημένο με κεφάλαιο 50 εκατ. ευρώ, πρέπει να διαδραματίσει ρόλο καίριας σημασίας στην παρακολούθηση των περισσότερων ενεργειών.

Το πρόγραμμα PROGRESS (ΠΡΟΟΔΟΣ) χρηματοδοτεί ενέργειες με εγκάρσια διάσταση, δεδομένου ότι η διάσταση της ισότητας γυναικών – ανδρών είναι κοινή πτυχή σε περισσότερες της μιας πολιτικές. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή πρέπει να προωθήσει τον συνυπολογισμό και την αξιολόγηση αντικτύπου της διάστασης του φύλου στη διαδικασία προϋπολογισμού σε επίπεδο ΕΕ.

Τα Διαρθρωτικά Ταμεία αποτελούν σημαντική πηγή χρηματοδότησης. Τα Διαρθρωτικά Ταμεία θα επιτρέψουν επίσης την υλοποίηση των στόχων της Βαρκελώνης σχετικά με τις διαρθρώσεις φύλαξης παιδιών και την ανάπτυξη διαρθρώσεων παροχής υγειονομικής περίθαλψης. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) διαδραματίζει ρόλο στην ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας αλλά επίσης και στην ένταξη των γυναικών των τρίτων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην εξάλειψη των στερεοτύπων.

Πλαίσιο

Ορισμένες εκδηλώσεις πρέπει να αποτελέσουν την ευκαιρία να προωθηθεί το θέμα της ισότητας μεταξύ των φύλων, μεταξύ άλλων το ευρωπαϊκό έτος ισότητας ευκαιριών για όλους το 2007 και το ευρωπαϊκό έτος καταπολέμησης του αποκλεισμού και της ένδειας το 2010, καθώς και η ευρωμεσογειακή υπουργική διάσκεψη 2006 σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Η Επιτροπή πρέπει να δημιουργήσει κοινοτικό δίκτυο γυναικών που κατέχουν θέσεις με ευθύνες στην οικονομία και στην πολιτική, καθώς και δίκτυο οργανισμών που ασχολούνται με την ισότητα γυναικών - ανδρών. Θα συνεργαστεί στενά με τις ΜΚΟ και τους κοινωνικούς εταίρους.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών - Ενδιάμεση έκθεση για την πρόοδο που έχει συντελεσθεί σχετικά με το χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών (2006-2010) [COM(2008) 760 – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Η παρούσα έκθεση αποτελεί ενδιάμεσο απολογισμό των αποτελεσμάτων από την έκδοση του χάρτη πορείας 2006-2010. Καταρτίστηκε μέσα από δύο ετήσια προγράμματα εργασίας, και οι στόχοι του ενισχύθηκαν το 2007 με τη σύναψη του Συμφώνου για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Όσο για το πρόγραμμα PROGRESS, χρηματοδότησε την εγκάρσια υλοποίηση του χάρτη πορείας σε άλλες πολιτικές, καθώς και ενέργειες επικοινωνίας.
Η σημαντικότερη πρόοδος σε θέματα ισότητας σημειώθηκε σε τομείς που αποτελούν αντικείμενο κοινών ποσοτικών στόχων μεταξύ των κρατών μελών. Έτσι, σημειώθηκε πρόοδος στο σύνολο σχεδόν των τομέων που αφορά ο χάρτης πορείας. Ωστόσο, η πρόοδος των κρατών μελών υπήρξε άνιση και είναι απαραίτητο να καταβληθούν προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων που έχουν οριστεί για το 2010. Η έκθεση υποβάλλει πολλές προτάσεις προς αυτήν την κατεύθυνση:

• βελτίωση της διακυβέρνησης, Η Επιτροπή θεωρεί αναγκαίο να επιτευχθεί η δέσμευση όλων των ενδιαφερόμενων μερών, να πραγματοποιηθεί μία αξιολόγηση της νομοθεσίας σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, των προγραμμάτων της ΕΕ και της διαδικασίας προϋπολογισμού της ώστε να λαμβάνεται καλύτερα υπόψη η αρχή της ισότητας. Οι διεθνείς και ευρωπαϊκοί δείκτες θα πρέπει να βελτιωθούν, καθώς και η συγκρισιμότητα των εναρμονισμένων στατιστικών δεδομένων. Η έναρξη λειτουργίας του ευρωπαϊκού ινστιτούτου για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων του χάρτη πορείας.
• βελτίωση της ευαισθητοποίησης ως προς τα κοινωνικά και οικονομικά διακυβεύματα, ιδιαίτερα μέσω της στρατηγικής της Λισαβόνας, της ανανεωμένης κοινωνικής ατζέντας και της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη. Οι πολιτικές για τη συνοχή, την εκπαίδευση και την έρευνα πρέπει να αξιολογηθούν. Πρέπει να βελτιωθεί η ισότητα ανδρών και γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, καθώς και στα μέσα.

Η τελική αξιολόγηση του αντίκτυπου αυτών των ενεργειών θα υποβληθεί το 2010.